Nederlandse canon van de 2e wereldoorlog

De Nederlandse canon van de 2e wereldoorlog in 5 intieme portretten gemaakt door Geertjan Lassche.

- De tas van Eva: In 1942 vlucht het joodse echtpaar Eva Kat en Alex Speelman met zoontje Donald (2) van Den Haag naar Zwitserland, omdat ze denken dat de antijoodse maatregelen van de Duitsers zijn gericht op hun vernietiging. Met valse papieren reizen ze naar Frankrijk waar ‘passeurs’ hen over de grens met Zwitserland zullen zetten. In een Frans cafe wordt Alex echter opgepakt. Eva en Donald, die vast vooruit gingen naar hun hotel, kunnen ontsnappen en bereiken Zwitserland, waar ze als vluchtelingen blijven tot na de oorlog. Pas later wordt duidelijk dat Alex, haar grote liefde, is omgekomen, net als haar ouders en broer. Eva, in 1948 hertrouwd, krijgt in 1949 een dochter en sterft in 1952 aan longkanker. Donald Speelman heeft zijn eigen verleden jarenlang verdrongen. Maar in de documentaire vertelt hij zijn verhaal aan documentairemaker Geertjan Lassche. Hij ondernam de tocht terug naar Zwitserland. Onderweg zocht hij de mensen op die een rol hebben gespeeld tijdens de vlucht van zijn ouders in de zomer van 1942. Na het openen van de tas van zijn moeder, die overigens nog steeds bestaat, besloot hij het verhaal van zijn familie op te laten tekenen in een boek, speciaal voor zijn kinderen en kleinkinderen.

- De vergeten Polen in de slag om Arnhem: In september 1944 begint boven Nederland de grootste luchtlandingsoperatie aller tijden. Parachutisten krijgen opdracht de bruggen over de rivieren te veroveren, zodat het landleger vanuit het zuiden kan oprukken naar Duitsland. De Poolse Generaal-Majoor Sosabowski voorziet een ramp. Had de Britse legerleiding naar hem geluisterd, dan was de geschiedenis anders geweest. Maar zijn waarschuwing wordt in de wind geslagen. De Polen landen aan de verkeerde kant van de Rijn. Een poging om de rivier over te steken mislukt. Hun inzet zou nutteloos zijn geweest, zeggen de Britten. Ook zouden ze slecht hebben gevochten. De Slag om Arnhem wordt een bloedbad. De Britse legerleiding geeft de Polen daarvan de schuld. Generaal Sosabowski wordt oneervol uit het leger ontslagen. Ook Nederland deed mee aan de vernedering van de Polen. Een schande die hen als een vloek blijft aankleven. Tot op de dag van vandaag..

- Nooit meer laf: Gerrit Gunnink geldt al meer dan 60 jaar als een echte verzetsheld. Zoon van ‘Ome Hein’, één van Prins Bernhards getrouwen, voor en na de oorlog. Gerrit deed in de Tweede Wereldoorlog alles waar de meeste Nederlanders te bang voor waren maar waar we vandaag de dag met rode oortjes naar kijken in films als ‘Zwartboek’ en ‘Oorlogswinter’. Toch voelt Gerrit zichzelf een lafaard, want hij heeft iets verzwegen over zijn tijd bij het gewapend verzet. Er zijn een paar dingen die nog niet uitgesproken zijn. Twee duistere geheimen. Op het eind van zijn leven besluit Gerrit de film terug te draaien. Tot in detail worden twee nare hoofdstukken uit zijn oorlogstijd gereconstrueerd. Steeds weer draait het om de vraag: waarin verschilt de gemakkelijke waarheid van de pijnlijke waarheid? Gaandeweg de documentaire ontstaat een nieuwe realiteit en bange vermoedens worden bewaarheid.

- Het was maar een mof: Het is najaar 1944, de laatste bezettingsmaanden Nederland. De 17-jarige Duitse soldaat Karl Heinz Rosch wordt op een boerderij in het Brabantse Goirle gestationeerd. Dat is dan vlakbij de frontlinie. 60 jaar lang was zijn verhaal taboe, al die tijd bleef zijn geschiedenis binnen de vier muren van de boerderij van de familie Kilsdonk. Ze durfden niet te spreken, uit angst om als ‘fout’ te worden gebrandmerkt. Het was beter te zwijgen, vinden de Kilsdonks. Ook al hebben twee kinderen van de familie hun leven en nageslacht te danken aan die ene Duitser. Nu heeft de familie Kilsdonk spijt dat ze zolang hebben gewacht met ‘dankjewel’ zeggen. Maar waar is de familie Rosch? Leven ze nog? Of is het inmiddels te laat?.

- Het geweten: Gerespecteerd en bejubeld worden door de leider van het ‘Deutsche Reich’, gehaat en gevreesd worden in de bezette gebieden. Hoe was het om een van Hitlers elitesoldaten te zijn en hoe is het om terug te kijken naar de levensbepalende keuze van toen? In deze documentaire praten oud-SS’ers openhartig over hun foute verleden. Een van hen is Franz Doppelreiter, die bewaker was in het concentratiekamp Mauthausen. Hij mishandelde tijdens verhoren tientallen gevangenen en had de bijnaam “de ranselaar”. Hij werd na de oorlog ter dood veroordeeld, maar kreeg strafvermindering. In deze documentaire doet hij zijn verhaal. De SS, of Schutzstaffel, werd in de jaren twintig opgericht. De paramilitaire organisatie was aanvankelijk bedoeld om onder andere Adolf Hitler te beschermen. Later groeide de SS uit tot een eliteleger van de nazi’s. De organisatie bestuurde onder meer de concentratie- en vernietigingskampen en gevechtseenheden van de SS (Waffen-SS) waren al tijdens de oorlog berucht voor hun meedogenloosheid. Na de oorlog werd de Waffen-SS verantwoordelijk gehouden voor vele oorlogsmisdaden en na de Neurenbergprocessen werd de hele SS beschouwd als criminele organisatie. Geertjan Lassche sprak met vijf oud-SS’ers en een van Hitlers elitesoldaten in de Luftwaffe. Ze praten openhartig over hun oorlogsverleden en leggen uit waarom ze zich bij de SS hadden aangesloten. Ook komt ter sprake of ze spijt hebben van hun daden tijdens de oorlog.